Uus Mundaard
(Heinz Bernard)
Ob Bladd, Mundard orra Muddaschbròòch, dadd is egaal, wie ma dadd nennd, die Haubdsach iss, dass mad segudds schwädsd. Muddaschbròòch, dadd iss eijendlich dea richdich Ausdrugg. De Mudda hadd uus die Schbròòch geleead, edd iss also die Schbròòch vann da Mudda, ma kann awwa ach saan, edd iss d` Mudda vann da Schbròòch. Uus Mundaard iss schunn urald. Wie die easchd zwoo, drei Leid sich lòò niddag´lòss hann, dòò hann s` schunn die Schbròòch g`schwäddsd. S´ hann sich kään G´dang:gen driwwa g`mach, ob dadd jedsd Deidsch orra Franzeesisch, Rheinfräng:gisch orra Moselfränkisch orra Saaländisch iss. S´ hann Bladd g´schwädsd. Unn da kannen madd glaawen: „Edd is kään Dorf so glään, ed hadd vòòa sich sein Schbròòch allään.“ Uus Schbròòch harred schunn vòòam Franzeesischen unn vòòam Deidschen ginn, unn dòòdruff simmia schdolz.
Uus Schbròòch, die wo mia schwädsen, is d´schenschd Schbròòch vann da Weld. Se is reich an Ausdrigg, Redensaaden unn Schbrichwerdann. Uuus Schbròòch is offen unn ehrlich, gnabb unn widzich, derb unn hard, manchmòòl valedsend unn b´leidijend unn sehr bildhafd. S´ is seelisch g´haldvolla wie dad Hochdeidsch. Uus Bladd is vill reicher, blasdischa, aanschaulicha unn reich ann sinnvawanden Ausdrigg. Eich greifen graad móól ään Beischbill raus, fòa dadd s´ vadeidlichen. Dòò härrema im Hochdeidschen dadd Word „schlagen“ oder „prügeln“. Uff Bladd hamma dòòfòòa emm Deiwel voll sein Ausdrigg. Hann Zween sich mòòl an de Kebb, dann giffded nidd nua Gnebb.
Se dachdeln sich, nussen unn gnubben, tuwaggen, flandern, dreschen unn tubben, vasoolen sich, vawigsen, flubben unn gladschen,vawalljann, vawammschan sich unn flubben unn badschen. se vabimmsen sich, maga:jen, vameewelln,bengeln sich, vakimmeln unn grindlich sich gewweln, se leddan sich, vaschwaaden unn nään unn puffen,vaha:uen, vabirschden unn gerwen sich unn gnuffen. Se gri:in ään geschòrrd, geleeffeld unn gelaadschd gehuschd, gelangd unnen aanschdännich gefladdschd. Se schlaan sich inn de Leiskaul, gri:in edd Greiz ausgehong:g,se rewwedieren sich de Baggzenn unn gri: in ään gefong:g Se schleen sich ann de Gewwel, ann de Däätz, uff de Schniss, machen nidd lang Bohei unn Geschiss, se gri:in ään vòa de Schdia, uff de Gried, uff de Bless,unn bolli:aren sich gejenseid:dich ia groß Fress. Se vaglobben sich, dass se de Engel im Himmel peifen heeren, schlaan sich durch Sunn unn Mòònd, unn lòssen sich nidd schdeeren. Se vabollan sich, dass se nimme heeren unn g'sinn,draggdieren sich, dass se nimme wääsen, obb se Männjin orra Weibchin sinn. Se robben sich ausenanna, unn aus ia Bään,se willen sich sogaa ia Gnigg rimmdrään. So rään wie Muuß will ääna den annan machen,se heeren ga nimme uff medd den schregglichen Sachen.
Geld, uus Schbròòch die hadd noch Safd? Dòò schdichd inn jedem Word noch Graffd. Uff alle Fäll muß jeda saan, se head sich doch mannialich aan. Òrra? Allään an dem Beischbill akennen ma d´ Vielfalt, d´Dreffsichahädd und Aussagegrafd vaan uusa Mundaad.
Durch vollteenend Wordpäacha in Vagleichen wiad die Aanschaulichkädd noch vaschdärgd. Dòò sääd ma van soom armen Daalehna, dea wood in seinem Leewen zu neischd braad hat: " Dea schaffd Daach unn Naad, hadd kään Ruu unn kään Raschd, schafft sich grumm unn bugglich unn Kind unn Kejel sinn vann moi:ens bis oowens uff de Bään, unn se kummen doch nie zuu ai:jenem Grund unn Bodden.
Deenen kann kääna ebbes hollen, se sinn jo sowieso naggich unn blaggich. Kään Katz unn kään Hund hadd bei deenen enn G'heichnis, ai:jen Haus unn Hoff sinn deenen freem, kään Minsch unn kään Seel schdedden bei. Die kannen bei Dood unn Deiwel laafen, Himmel unn Hell in Bewejung setzen, awwa edd langd hinnen unn voa nidd. Dia Kinna unn dia Leid, wadd iss dadd vo:an Leewen, wenn ääm uff Schridd unn Dridd da Hunga noolääfd."
Heinz Bernard
